Zuid-Afrika
eind maart – begin mei 2009
De grensovergang verloopt eenvoudig en snel. Het Carnet du Passage voor de auto is niet nodig omdat Zuid-Afrika samen met Namibië, Botswana, Lesotho en Swaziland een douane-unie vormen. Het eerste land dat je aandoet instempelen en het land waar je de unie verlaat weer uitstempelen. Gratis drie maanden visum en we kunnen gaan. Zo kan het dus ook. Het landschap blijft kaal en bergachtig maar wel meer bevolkt en de pleisterplaatsen doen rommeliger aan. De asfaltwegen zijn tegen de verwachting in van een mindere kwaliteit dan het bovenbuurland, maar niettemin goed. Via de plaatsen Springbok en Vanrhijnsdorp komen we aan in Citrusdal.
De naam zegt het al. Hier worden veel citrusvruchten verbouwd. Het plaatsje is ook bekend om de warmwaterbronnen. Bij ‘The Bath’ vinden we een mooi plekje in een bos en kunnen we gebruik maken van de natuurlijke warmbaden. Gelijk een mooie gelegenheid de draairichting van de kolken onder de evenaar te checken. Zoals verwacht draaien de kolken in de badkuipen zowel links als rechtsom. Alleen in een wetenschappelijke laboratoriumopstelling kan worden aangetoond dat boven de evenaar de kolken tegen de klok indraaien en onder de evenaar de andere kant op.
We ontmoeten Hein en Marlene en spreken af dat wij ze zullen opzoeken in hun woonplaats, Agulhas. Deze plek zullen we sowieso gaan bezoeken omdat dit het zuidelijkste puntje van het continent is.
Op de camping van Melkbosstrand, ca. veertig kilometer ten noorden van Kaapstad, zullen we een aantal dagen blijven. De Tafelberg is al goed te zien. De winkelcentra zijn net als in Europa, van alles voorzien. We kunnen alles kopen wat we willen waardoor de rem er vanaf gaat.
Bij een telecomshop kopen we een usb-modem zodat we in de camper overal op internet kunnen surfen. Een super luxe. De reisverslagen kunnen nu bijgewerkt worden alleen om de foto’s te kunnen uploaden is het systeem helaas te langzaam.
We ontmoeten veel Nederlanders die nu in Zuid-Afrika wonen of met de emigratiegolf uit de jaren vijftig als kind hier zijn komen wonen, zoals Ria en haar Britse vriend Mike. Leuke gesprekken en de mensen zijn bijzonder vriendelijk.
Op vrijdag gaan we naar Kaapstad om de koelkast te laten repareren, nieuwe schokdempers te installeren en de ophanging van het voorwiel na laten kijken. De koelkast repareren duurt ook hier vier weken vanwege de compressor dus proberen we dat wel elders. We zijn nog niet onderweg of we horen een gerammel onder de auto. Het blijkt de kruiskoppeling te zijn die in Kameroen vervangen is geweest. Het geluid wordt steeds erger. We worden van de ene garage naar de andere gestuurd. Een typisch probleem dat ook in Europa bestaat is dat je niet bij een garage van een ander merk meer wordt geholpen. Te ingewikkeld vooral wat betreft onderdelen. Zelfs de Iveco garage wil geen Magirus Deutz meer repareren. We worden weer doorgestuurd naar een Deutz werkplaats, maar die repareert alleen motoren. Gelukkig krijgen we wel een adres van een allround garage. Omdat het inmiddels vrijdagmiddag is, het ratelgeluid steeds heviger wordt en de afstanden in Kaapstad groot zijn, besluiten we terug te gaan naar Melkbosstrand.
Ik durf het niet meer aan met de auto te rijden vanwege het gevaar dat de kruiskoppeling breekt en demonteer de aandrijfas zelf. Ria brengt mij naar de garage Motordrive in de wijk Bellville. Daar worden we weer doorgestuurd naar een speciaalbedrijf voor aandrijfassen. Een nieuwe kruiskoppeling wordt geïnstalleerd, de oude blijkt van inferieure kwaliteit te zijn. De as weer gemonteerd en hop de volgende dag naar Motordrive voor de overige reparaties.
Na een kilometer een hoop ratelkabaal onder de auto en weer terug naar de camping. Garage gebeld en die komt eind van de dag. Het probleem van de wielophanging wordt ontdekt, er is een onderdeel verdwenen. Na twee dagen wordt het nagemaakte onderdeel geplaatst en kunnen we gelijk naar de garage. Probleem van de ophanging is opgelost alleen het ratelgeluid blijft aanhouden. Versnellingsbak? De monteur neemt het stuur over in Pipeloi en ik rij met zijn bakkie, zoals hier een pick up wordt genoemd, vooruit. Volgens een versnellingsbakexpert ligt het niet aan de bak maar waarschijnlijk aan de aandrijfassen.
We overnachten op een typische stadscamping vlakbij en gaan met een taxi de stad in. Uiteraard met gondel de Tafelberg op. Een prachtig uitzicht over de stad en zee. Naar deze typisch berg is door heel veel immigranten en zeelieden reikhalzend naar uitgekeken. Voor de eerste groep hun nieuwe woonland en voor de tweede een verademing na een lange zeetocht.
We vieren in het trendy restaurant de verjaardag van onze eerste huwelijksjaar met champagne en kaasplankjes. Weer beneden in de stad bezoeken we de promenade Waterfront en dineren bij de Griek.
De camping wordt bewoond door heel diverse mensen. Vertegenwoordigers die overnachten in hun tent maar ook mensen met kinderen die eigenlijk op de camping wonen omdat zij door oorzaken niet meer over een eigen huis en een baan beschikken. Deze groep wordt steeds groter. Het zijn blanken die door het gewijzigde politieke klimaat tussen wal en schip zijn gevallen. We zien ook oudere blanke werkloze mannen met een sandwichbord bij de stoplichten staan met de tekst erop dat ze elke baan willen accepteren.
Na het weekend gaan de al gedemonteerde assen naar het speciaalbedrijf. Nadat ze uitgebalanceerd zijn en na weer te zijn gemonteerd is het geluid weg, gelukkig maar.
De volgende dag zetten we ons kleine tentje op en blijven Marga, Fleur en Tom op de camping. De schokdempers worden vervangen, remvoeringen schoongemaakt, twee remcilinders vervangen, de scheur in de carterpan wordt dichtgelast, motorolie en filters vervangen. De uitlaat en nog een paar kleine zaken doen we wel ergens anders omdat we anders weer een lang weekend moeten wachten. We willen na twee weken graag weer verder.
Op Goede Vrijdag rijden we langs een ruige groene kust naar we naar Kaap de Goede Hoop. Voor overlanders de plek voor de traditionele fotosessie. Het is niet het meest zuidelijke punt van Afrika maar de meest bekende.
Vlakbij Fishhoek bezoeken we de kolonie van de Afrikaanse pinguïn en rijden door naar Agulhas. We treffen Hein en Marlène in hun prachtige strandhuis met uitzicht op de twee oceanen, de Indische en Atlantische. Een paar duizend kilometer zuidelijker ligt Antarctica. We worden verwend met koffie en lekkers. De paashaas is ook in Afrika langsgekomen en Fleur en Tom gaan met hun zelf geknutselde mandjes op zoek. Fleur vindt het “goude ei”. Een ei dat in het water moet worden gelegd en waar na een dag een pinguïn uit komt en langzaam groeit.
Bij het gedenkmonument beseffen we ons dat als wij van deze plek vandaan rijden we officieel op de terugweg zijn. Een vreemde gedachte maar wel met veel moois in het vooruitzicht. Aan de gevels hangen bordjes zoals: de meest zuidelijke Bakker van Afrika, de meest zuidelijk gelegen kapper van Afrika enz.
Na het bezoek aan de vuurtoren rijden we naar Swellendam. In dit stadje wonen relatief veel, van herkomst, Nederlanders. Als Marga en Fleur boodschappen doen word ik aangesproken door Maarten, een Nederlander die met zijn vrouw een paar jaar geleden een guesthouse hebben overgenomen. Hij nodigt ons voor de koffie uit. Als Marga terug is rijden we direct ernaar toe. Na een rondleiding in het moderne en fraaie guesthouse praten we met een koud biertje bij. De volgende morgen kunnen we bij het sjiek ontbijt aanschuiven, gerookte zalm en heerlijke broodjes. We kletsen nog even met hun vrienden en rijden even verderop in het stadje naar Leo. Leo is er niet maar wel zijn neef Wim en de vrouwen. Na een uur gezellig samenzijn bezoeken we het plaatselijke museum, een oude gevangenis.
De volgende dag rijden we naar het plaatsje George. Bij de bandenzaak laten we de voorwielen uitbalanceren en kopen terloops een goede gebruikte reserveband. De prijs voor dezelfde banden als die we in Namibië hebben gekocht blijkt zelfs hoger uit te pakken. Achteraf denk je dan iets te hebben verdiend terwijl dat natuurlijk helemaal niet zo is. Als onze leverancier van de banden in Nederland ons echt goede banden had verkocht dan hadden we helemaal geen andere nodig gehad.
We bieden de koelkast weer eens ter reparatie aan. De volgende dag krijgen we te horen dat de compressor inderdaad defect is en in heel Zuid-Afrika niet te verkrijgen. Ik mail de leverancier in Nederland over dit probleem en of zij een nieuwe compressor kunnen opsturen of ons schadeloos kunnen stellen zodat wij hier een nieuwe kunnen aanschaffen.
In Victoria Bay zien we vanaf onze hoge plek surfers over de golven te glijden. Golfsurfen is populair en hier aan de zuidkust worden ook de wereldkampioenschappen gehouden.
Via het mooie park Stormriver Mouth, waar we pal aan de beukende zee staan. In de morgen maken we een wandeling naar de hangbrug en rijden daarna naar het nationale park Addo. We kopen een familie wildlivejaarkaart hebben hiermee een jaar toegang tot bijna alle nationale parken in Zuid-Afrika.
Het eerste uur dat we door het park rijden zien we geen dieren en begint het te regen, als we een andere weg in slaan rijden we haast tegen een groep olifanten aan. We zien ook springbokken en zelfs een mannetjes leeuw.
Via Gariep en Ladybrand rijden we Lesotho in. Een autonoom ministaatje middenin Zuid-Afrika. Het oostelijke deel van dit landje bestaat uit het Drakengebergte en is bij wandelaars en bergbeklimmers erg populair. Omdat het zo klein is rijden we eind van de dag erweer uit en stoppen we bij guestfarm Lesobo. We staan op een van de mooiste plekjes tijdens de reis met een prachtig uitzicht op de Drakenbergen. Tom en Fleur kunnen gelijk mee om de lammetjes een fles melk te geven. De vele decennia geleden uit Europa geïmporteerde schapen hebben kennelijk hun genetische gewoonte om in de lente lammetjes te krijgen niet verloren ook al is het nu in Zuid-Afrika herfst.
De eigenaars zijn bijzonder vriendelijk en de man blijkt een complete garage op het erf te hebben. Hij is van beroep mecanicien en onderhoudt zijn eigen wegenbouwmachines. Hij maakt voor ons een nieuw stukje uitlaat en stelt de compressorriemen. En dat allemaal gratis.
Zoals veel Zuid-Afrikanen vertelt de vrouw dat de criminaliteit enorm is toegenomen. Afgelopen perioden hebben in de omgeving een tweetal zogenaamde farmmurders plaatsgevonden. Daarbij worden, voornamelijk oudere, boerenstellen in hun huis vermoord en de buit bestaat dan meestal niet meer dan uit een mobiele telefoon. Om de boerderij staat nu ook een hekwerk waarop in de nacht hoge spanning wordt gezet. Als de eigenaars in de avond bij de buren op bezoek gaan (20 kilometer verderop) geven ze ons hun telefoonnummer voor het geval dat... Als na een uur in het pikkedonker alle vijf honden ineens aanslaan voelen we ons toch niet helemaal op ons gemak.
In Natal national park, gelegen in Drakengebergte, kamperen en wandelen we. In de vroege morgen is het behoorlijk koud en zetten we voor het eerst sinds de reis de dieselkachel aan, heerlijk behagelijk.
We moeten over drie dagen in de buurt van Johannesburg zijn want de zus en zwager van Marga, Helma en Cees hebben spontaan besloten met hun twee jongens, Duco en Felix, een 10 dagen tour met een gehuurde camper te maken in de omgeving van Krugerpark.
Dus rijden we de komende dagen over de N11, via Utrecht, langs Amsterdam, door Ermelo naar Middelburg. Deze plaatsnamen zijn (nog) niet veranderd, veel andere wel.
Afgezien van de Afrikaanse taal zijn er veel zaken die aan Nederland doen herinneren.
Al in de 17e eeuw zijn er Nederlanders in Zuid-Afrika aangekomen, vooral in het gebied rond Kaap de Goede Hoop. Twee eeuwen later kwamen de grote aantallen zich vestigen. De Kaap, het oostelijke en zuidelijke gedeelte van Zuid-Afrika, was een kolonie van de Republiek der Zeven Provincien (Nederland) en werd namens hen door de VOC bestuurd. Nadat deze multinational eind 18e eeuw teloor ging nam de Betaafse Republiek alle activiteiten en rechten over. Vanaf de eerste helft van de 19e eeuw zijn de Boeren van de kust het binnenland ingetrokken vanwege hun drang naar onafhankelijkheid van de Britten.
De Britten hadden namelijk de Kaap (en andere kolonies zoals Ceylon) inmiddels van de zoon van de laatste stadhouder Frederik Willem, de latere koning Willem I, in ruil voor zijn troon in het door Engeland gecreerde vorstendom der Verenigde Nederlanden, verkregen.
Er is heel wat te zeggen over het argument dat deze ´ruilhandel´op illegale gronden plaatsgevonden. Frederik Willem had immers geen formele positie en sprak zeker niet namens de Republiek. Als je door beredeneert kun je zelfs stellen dat deze kolonie nog steeds tot de Staat der Nederlanden, als rechtsopvolger van de Betaafse Republiek, behoort.
Als deze 'deal' niet had plaatsgevonden dan was het woord 'apartheid' hoogstwaarschijnlijk niet uitgevonden. Dan kun je ook aannemen dat Nelson Mandela, huisvriend van de koninklijke familie, nooit decenia vast had hoeven te zitten. En zo is de cirkel weer rond...
De Voortrekkers, zoals ze sindsdien genoemd worden, trokken met hun huifkarren met ossen de binnenlanden in op zoek naar land.
De overeenkomsten tussen deze pioniers en de pioniers in bijvoorbeeld Texas zijn talrijk. Niet alleen vanwege de periode waarin e.e.a. heeft afgespeeld, maar ook omdat het land dat zij innamen veelal al bewoond was. Bij de een door de zwarten en kleurlingen en bij de ander door de Indianen.
Veel Apartheidswetten zijn pas na de WO II aangenomen. Zwarte voorvechters van gelijke rechten zoals Mandela en Tambo, werden gevangen gezet of verbannen. Het grootste gedeelte van de bevolking werd nu ook via wetgeving sociaal en maatschappelijk aan de kant gezet, economisch misbruikt en als minderwaardig beschouwd.
De discriminatie had ook een volgorde in kleurstelling. 1. blank, 2. Indiërs, 3. kleurlingen en onderaan 4. zwarten.
In 1994 werden vrije verkiezingen gehouden en sindsdien is de ANC aan de macht. Van de week is tijdens de landelijke verkiezingen het ANC weer verreweg de grootste partij met 66% van de stemmen.
De veranderingen in de maatschappij zijn voor heel veel mensen zeer ingrijpend. Voor de blanken misschien wel met meest. De enorme veranderingen met een onzekere toekomst heeft al geleid tot een relatieve grote uitstroom van blanken naar anglofone landen als Australië en Canada. De onzekerheid is bij veel mensen die wij spreken voel- en hoorbaar.
Met de gedachte van een inhaalslag is wetgeving ingesteld die de zwarten nu een voorrangspositie geeft op bijvoorbeeld de arbeidsmarkt en bij toelating als student in het hoger onderwijs.
Onder meer de nieuwe arbeidswetgeving zorgt er nu voor dat er nu zwarten managers in overheidsdiensten en grote bedrijven moeten worden benoemd en tezamen met de zwarten politieke ambtsdragers zorgt, afgezien van de onervarenheid, dat voor een ander cultureel klimaat. De gevolgen van de verandering zijn bij veel (semi-)overheidsorganisaties zoals het politieapparaat, de gezondheidzorg en de infrastructuur, al merkbaar. Omdat de particuliere economie feitelijk in handen is van de blanken en Indiërs, zullen culturele veranderingen daar trager doordringen.
En dat is ook niet meer dan een logisch gevolg. De zwarten bevolking kent nu immers een bijna tegenovergestelde culturele logica als de blanken, die deze meegenomen hebben uit (noordwest) Europa en generaties lang aan hun kinderen hebben doorgegeven. Om dezelfde redenen waarom westerse ontwikkelingshulp nagenoeg altijd gedoemd is te mislukken in Afrika, zal dit onomkeerbare proces er ook voor zorgen dat over een aantal decennia Zuid-Afrika weer een Afrikaans land zal zijn. Een van de signalen van deze ontwikkeling is de kersverse benoeming van Jacob Zuma als president. Deze president, zonder noemenswaardige opleiding en met een justitioneel verleden (aangeklaagd wegens afpersing en corruptie), is nu de machtigste man van Zuid-Afrika.
De knecht is nu de meester geworden en heeft verreweg de grootste economie, met een enorme rijkdom nog in de grond, van Afrika geërfd. De (Afrikaanse) geschiedenis laat zien dat na deze rolwisseling despotisme geen grote stap meer is. Er is helaas maar één Mandela en zijn houdbaarheidsdatum is al vervallen.
Rond Ermelo zijn veel kolenmijnen te vinden. Erg gemakkelijk te delven want het is dagbouw en de energiecentrale staat ernaast. De extra lange vrachtauto’s die kolen vervoeren doen aan een onderlinge rally zodat wij soms de kant in moeten. De buitenwijk van Ermelo is omhuld in een dikke wolk kolenrook. De mensen stoken met de goedkoopste kolensoort. Dit kan niet gezond zijn.
In Middelburg laten we na acht maanden de remlichten maken ook omdat we over twee dagen een volgauto zullen hebben. De camping Voetpadkloof nabij Loskopdam is prachtig gelegen midden in de natuur. Via sms spreken we met Helma en Cees af elkaar op de snelweg tussen Johannesburg en Nelspruit te ontmoeten. Het eerste treffen mislukt maar het tweede is raak en zo zitten we even later lekker met zijn alle te lunchen en te kletsen in een wegrestaurant.
Bij het plaatsje Waterval Onder verzorgen wij een traditionele braai voor onze medereizigers. We krijgen cadeautjes, snoepgoed, reisboeken, maar ook een paar kleine onderdelen voor de auto. S ávonds bij het kampvuur kletsen we gezellig. Het weerzien is fijn.
Bij de meest zuidoostelijke ingang van het Krugerpark wordt gevraagd of we gereserveerd hebben anders komen we er niet in. Tegen onze gewoonte in heeft Marga dat gelukkig een week geleden telefonisch gedaan. Aan het aantal dagelijkse bezoekers is een limiet gesteld en dat is nu bereikt. Het is geen vakantieperiode maar het blijkt dat dit de ‘seniorenkortingsperiode’ te zijn.
Het verkeersbordje bij het bruggetje waarop staat dat het maximale tonnage 4 bedraagt, laten we maar voor wat het is, maar rijden wel heel langzaam erover heen. Geen probleem.
In het park zien we bij de eerste opstopping van auto’s een leeuw en even later giraffen drinkend bij een waterpool, maar ook – voor ons voor het eerst – nijlpaarden. Net voor de camping zien we als toegift nog een paar olifanten.
In het donker proberen we een plekje te vinden op de camping Sukuza. Dat lukt net, het is volle bak. De volgende dag zetten we de auto’s op een beter plekje, we wandelen en gaan zwemmen. In de middag maken we met z’n allen een tochtje door het park en s’ avonds eten we in het restaurant en genieten van de mooie geluiden om ons heen. We proberen nog te reserveren voor een camping in het noorden maar die zitten vol zodat we bij ons plan blijven het zuidelijke gedeelte van het park te verkennen.
Via Berg en Dal gaan we naar Pretoriuskop. In Berg en Dal doen Cees en ik een gamedrive in de vroege morgen. Samen met een club Chinezen rijden we in het donker het park in. Al gauw zien we leeuwen en olifanten. De zonsopgang is mooi en dan komen we witte neushoorns tegen. Prachtige en imposante dieren. De Chinees naast mij is inmiddels in slaap gevallen.
Berg en Dal is een mooi kamp, we blijven er twee dagen. S’ avonds horen we een leeuw achter de hekken brullen. Duco en Felix komen ook een ochtend mee naar de school van Fleur, ze is helemaal blij dat behalve Tom nu ook andere meedoen. Het is een gezellige ochtend. In de middag gaan we zwemmen en lopen een stuk van de uitgezette trail rond het kamp en spotten een krokodil. Tegen de avond organiseren we een mini judotoernooi. Felix in de leer bij tante Marga.
Omdat de uitlaat, nu aan de andere kant, lekt en daardoor steeds meer herrie maakt, besluiten wij naar Nelspruit te gaan om het te laten repareren. Onze reisgezellen rijden de panoramaroute en we zullen ze morgen weer treffen.
In Nelspruit worden we weer heen en weer gestuurd. Tijdens de rit door de stad wordt ineens mijn deur opgetrokken en roept een kerel dat de auto een lekke band heeft. Ik trek gelijk de deur dicht en rij door. Deze truc hadden we al eens gehoord. Je wordt naar buiten gelokt met een smoes en ondertussen wordt via de andere deur je spullen gestolen. Uiteindelijk komen we bij een soort snelfix uitlatencentrum. Niet onze cup of tea maar ze kunnen het maken. Alleen moet een onderdeel in Johannesburg worden besteld en dat wordt morgen bezorgd. In de stad vinden we een hippie-achtig guesthouse, genaamd Funky Monkey. Op de binnenplaats parkeren we de auto en ontmoeten andere reizigers.
De volgende dag vroeg bij de garage. Onderdeel natuurlijk nog niet aanwezig. Wachten en pas om 12.00 uur wordt begonnen met vervangen. Snijden en lassen. Eind van de middag weer op pad en ontmoeten elkaar weer in Sabi. De regen komt met bakken uit de lucht en het fris. We genieten van een heerlijke maaltijd in het restaurant. Van Sabi terug naar Voetpadkloof waar we weer een braai doen, zwemmen enz. Op zondag nemen we afscheid. Het was een leuke en onverwachte tijd en wij hebben er allemaal van genoten. Familie weer naar Johannesburg en wij naar het noorden richting Botswana. Even een paar dagen doorrijden omdat over een week onze vriendin Ilse in Livingstone/Zambia arriveert.
We vertrekken laat en rijden naar de grens met Botswana. De overgang gaat soepel, helaas lukt het niet onze Vat belasting terug te krijgen. De eerste beambte die alles controleert geeft zijn stempels, maar de mevrouw die moet uitbetalen keurt de meest interessante rekening van de garage af omdat er een stempel mist. Ze is onverbiddelijk, we moeten terug naar de garage in Kaapstad voor een originele rekening. We laten het er maar bij.